Menu
Le notizie dall’Italia.
Jingle Bells: Bir şarkı iki şehir
Ayfer Selamoğlu- Yılın en güzel zamanı geldi. Şehrin meydanlarına ve evlerimize kurduğumuz ağaçlarımız, süslemelerimiz masalsı bir dünyanın kapılarını açtı. Kış manzarasında geyiklerle süzülen bir kızağın, Noel Babanın, huzurun ve neşenin klasik görüntüsünü çağrıştıran Jingle Bells de tonunu artırarak duyulmaya başladı. Muhtemelen her birimiz, evimizde, mağazalarda, restoran ve barlarda duyduğumuz bu neşeli, akılda kalan melodiye en az bir kez eşlik etmişizdir.
Jingle bells, jingle bells, jingle all the way
Oh, what fun it is to ride in a one horse open sleigh
Jingle bells, jingle bells, jingle all the way
Oh, what fun it is to ride in a one horse open sleigh
Peki iki şehir arasında paylaşılamayan Jingle Bells bir Noel Şarkısı mıdır?
Jingle bells dünyanın en iyi bilinen, en sevilen, en evrensel Noel şarkılarından biridir ve hemen hemen herkes onu hayatında en az bir kez mırıldanmıştır. Ama bu şarkı ne anlatıyor? Hikayesi nedir? Aslında Jingle Bells bir yılbaşı şarkısı değildir. Üstelik Amerika’nın iki şehri arasında hala paylaşılamayan kıymetli bir mirastır…
Bu makale, tüm zamanların en popüler Noel şarkılarından biriyle yüzleşiyor: “Jingle Bell ya da Tek Atlı Açık Kızak” İlk nerede yazıldı?” Cevap, nerede sorduğumuza bağlı, çünkü hem Medford-Massachusetts hem de Savannah-Georgia şarkının menşe şehri olduğunu iddia ediyor. Bu şarkı üzerindeki Kuzey-Güney anlaşmazlığı günümüze de halen devam ediyor.
Ama biz önce yazarının hikayesine odaklanalım!
Şarkının yazarı James Lord Pierpont aslında bir besteci değildi. 1822’de tanınmış papaz John Pierpont’un oğlu olarak Boston’da dünyaya geldi. Babası kölelik karşıtı bir din adamıydı. James Lord Pierpont küçük yaşlardan itibaren Boston’daki ailesinden uzakta maceralar peşine düştü. 14 yaşında yatılı okuldan kaçtı, bir balina gemisinin mürettebatına katıldı. Yaklaşık 10 yılını denizde geçirdi. Altına hücumla birlikte 1849’da California yönüne doğru yollara düşen, servet avcıları arasında yer aldı. Batı’daki zenginlikleri kovalarken karısını ve çocuklarını Medford-Massachusetts’te geride bıraktı. Birkaç yıl sonra zengin olma hayalini gerçekleştiremeden geri döndü. 1853’te Savannah-Georgia’ya doğru yola çıktı. Bu kez kardeşinin papaz olduğu bir kilisede orgcu olmak için ailesinden ayrılıyordu. Geçimini şarkılar besteleyerek kazanıyordu. 1856’da ilk karısının ölümünden birkaç ay sonra Savannah belediye başkanının kızıyla evlendi. Ve yine ilk evliliğinden olan iki çocuğunu babasıyla birlikte Kuzey’de bırakarak hayatına devam etti…
Kimilerine göre Pierpont asi, maceracı bir gezgindi. Kimileri hiç sevmezdi. Kimilerine göre bir kaybedendi. Ama herşeye rağmen Medford ve Savannah sakinleri arasında sevilen, paylaşılamayan bir oğuldur. Çünkü tarihe ismini ve tüm zamanların en sevilen Noel şarkısını bırakmıştı. 19 High St’deki bir plaket üzerinde ismi şöyle yer alıyor: “Bu sitede Simpson Tavernası vardı. ‘Jingle Bells’ burada bestelendi. 1850 yılında James Pierpont ‘Jingle Bells’ şarkısını burada, Bayan Otis Waterman’ın huzurunda yazdı.” Ama daha sonra iki şehri birbirine düşüren gelişme yaşanıyordu. Simpson kardeşinin yaşadığı Savannah’a taşınıyordu. Orada bir okulun şükran gününde çalınan, umut ve neşe dağıtan bu şarkı çok beğeniliyordu. Bu yüzden yeni yıl kutlamalarında da kullanılmaya başlıyordu. Pierpont, Savannah’dayken şarkının telif hakkını aldı ve ‘One’ başlığı altında resmen yayınladı. Şarkının, “Horse Open Sleigh” sözleri daha sonra”Jingle Bells” olarak değiştirildi. Ama sözler (Bir atın çektiği kızak’tan “Çanlar’a) değiştirildikten sonra 1859’a kadar popülerlik kazanmadı. O zaman en ünlü Noel şarkılarından biri oldu. Görünüşe göre şarkı Medford’un yazılmış, ama Savannoh’da resmi olarak yayınlanmış… Peki haklı kim? Haklı yok! Atlı kızakta zafer turu yok… Sadece bir şarkı, iki ayrı şehirde besteciyi sahiplenen plaketler ve çanlarına sıkı sıkıya tutunmuş iki şehir var…
Bu tartışmalar, akılda kalıcı melodisi ve bir kış manzarasında süzülen bir kızağın klasik görüntüsü ile tatilleri çağrıştıran “Jingle Bells” şarkısının büyüsünü elbette etkilemiyor. Peki bu Noel klasiği olan tatil şarkısı ne anlatıyor? “Jingle Bells” 1800’lerde yapılan neşeli kızak yarışlarını, kızakla yapılan seyahatleri ve o dönemin yaşam stilinin bir bölümünü anlatıyor.
18OO’lerin ikinci yarısına doğru karla kaplı sokaklarda arabaların yerini kızaklar da almıştı. Amerikalılar kızakla kaymaya çok düşkündüler. Bembeyaz karlar arasında dans etmek için komşu köylere kızakla gider ve dönerlerdi. Çiftler pelerinler, şallar, yünlü kıyafetler, iç çekişler, gülümsemeler, kahkahalar, sohbetler ve çalıntı öpücüklerle doldurdukları kızakların lezzetini çok beğenmişlerdi. Boston, kış ulaşım aracı olarak kızak kullanan tek şehir değildi. New York’ta Broadway’de ve 1857’de yeni açılan Central Park’ta kızakla seyahat etmek modaydı. Kimileri için kur yapma ritüeliydi. Çıngırdayan çanlarıyla yol alan kızak, sadece seyahat ve eğlence için değil, aynı zamanda zenginlik göstermek için de popüler bir aktiviteydi.
Şarkı kış döneminde Medford, Massachusetts’te Mystic Nehri kıyısında yapılan kızak yarışlarında eğlenenleri anlatıyor. Boston’un hemen kuzeyinde bulunan bu kasaba, rom üretiminde çok ünlüydü. Kızak yarışları döneminde de tavernalar dolup taşıyordu. Bu nedenle Jingle Bells, kızak gezintileri, arkadaşlar, keyifli anlar ve hayatın tadını anlatan bir şarkıydı. Şarkının daha az bilinen mısraları, kızları tavlamayı, karda kızak yarışı yapmayı ve yüksek hızlı bir kazayı anlatıyor. Ama şarkının ilk mısrası diğerleri unutularak dilden dile asırlar boyu dolaşmaya devam etti… James L. Pierpont’un bestesi Louis Armstrong’dan Frank Sinatra’ya, Luciano Pavarotti’den Andrea Bocelli’ye, Nini Rosso’dan diğerlerine kadar çok sayıda sanatçı tarafından seslendirildi. Dünyayı dolaşan Jingle Bells şöhreti 15 Aralık 1965 tarihinde uzaya kadar ulaştı. Amerikalı astronot Wally Schirra, uzay aracı ile yaptığı yolculuğun keyfini ifade etmek için Jingle Bells’i, kullanıyordu. Ve L. Pierpont bütün zamanların en sevilen Noel şarkısıyla paylaşılamayan bir kişiye ve bir kazanana dönüşüyordu…
Karı yararak ilerliyoruz
Üstü açık kızaklı bir at üzerinde
Tarlaların üzerinde gidiyoruz
Yol boyunca gülüyoruz
Kısa kuyruğun üzerindeki çan çalıyor
Ruhları canlandırıyor
Ne kadar da eğlenceli bu gece gülmek
Ve bir kızak şarkısı söylemek
Ah çanlar şıngırdasın, çanlar şıngırdasın
Yol boyunca
Ah, sürmek ne kadar da eğlenceli
Üstü açık kızaklı bir atı.
Ah çanlar şıngırdasın, çanlar şıngırdasın
Yol boyunca
Ah, sürmek ne kadar da eğlenceli
Üstü açık kızaklı bir atı.
Bir ya da iki gün önce
Yola çıkmayı düşündüm
Ve çok geçmeden Fanny Bright Hanımefendi
Yanımda oturuyordu
At zayıf ve inceydi
Şanssızlık onun kaderi gibiydi
Oturduğumuz yerde bir o yana bir bu yana kaydık
Ve sonra da düştük
Ah çanlar şıngırdasın, çanlar şıngırdasın
Yol boyunca
Ah, sürmek ne kadar da eğlenceli
Üstü açık kızaklı bir atı.
Ah çanlar şıngırdasın, çanlar şıngırdasın
Yol boyunca
Ah, sürmek ne kadar da eğlenceli
Üstü açık kızaklı bir atı.
Çanlar şıngırdasın, çanlar şıngırdasın
Yol boyunca
Ah, sürmek ne kadar da eğlenceli
Üstü açık kızaklı bir atı.
Çanlar şıngırdasın, çanlar şıngırdasın
Yol boyunca
Ah, sürmek ne kadar da eğlenceli
Üstü açık kızaklı bir atı.
Şimdi yer bembeyaz, gençken dışarı çık,
Bu gece kızları dışarı çıkar ve bu kızak şarkısını söyle.
Jingle bells, jingle bells, tüm yol boyunca jingle.
Ah, tek atlı açık kızağa binmek ne eğlenceli.
Jingle bells, jingle bells, tüm yol boyunca jingle.
Ah, tek atlı açık kızağa binmek ne eğlenceli
şimdi yer beyaz
gençken dışarı çık
bu gece kızları dışarı çıkar
ve bu kızak şarkısını söyle
sadece bir at al
kızakta 2-40 hız, kızakta izle!
ve git! önde olacaksın!